Polski folklor na estradzie

W dwudziestym stuleciu życie mieszkańców wsi zostało przeniesione na estradę koncertową, m.in. dzięki polskiemu kompozytorowi, dyrygentowi, pedagogowi i publicyście Stanisławowi Wiechowiczowi (1893–1963), konsekwentnie realizującemu ideę muzyki narodowej opartej na motywach zapożyczonych z polskiego folkloru. Wiechowicza interesowały przede wszystkim chóry (uważany jest za twórcę nowoczesnej pieśni chóralnej; w swoim dorobku ma około stu kompozycji z tego gatunku), ale w spisie utworów jego autorstwa można także odnaleźć orkiestrowe opracowania śpiewów i tańców zaczerpniętych z życia polskiej wsi. Jednym z nich jest scherzo symfoniczne Chmiel, skomponowane w 1927 roku na kanwie archaicznej pieśni ludowej i tańca weselnego o nazwie „chmielowy” (inaczej: „świeczkowy”, „gęsi” albo „poduszkowy”).

W tradycji podtrzymywanej w większości regionów kraju, „chmielowego” tańczono do melodii ludowej Oj chmielu, chmielu (jednej z najstarszych pieśni obrzędowych w Polsce) bezpośrednio po oczepinach panny młodej. W oryginalnej postaci taniec ten składa się z dwóch części: wolnej (śpiewanej) i bardzo szybkiej (tańczonej). Wiechowicz zmodyfikował jego narrację, umieszczając całość w oberkowej rytmice i żywiołowym nastroju. Dwadzieścia lat po skomponowaniu utworu dokonał w partyturze korekt instrumentacyjnych, zmniejszając rolę perkusji i rezygnując z solowych partii skrzypcowych.

Nowa wersja Chmiela ukazała się drukiem w 1949 roku, nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.