Od szkicu do obrazu. Jak historyczne obrazy batalistyczne malował Józef Brandt?

Józef Brandt, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy batalistycznych, podchodził do swoich dzieł z niezwykłą starannością. Przygotowując się do malowania scen historycznych, korzystał z relacji uczestników, analizował utwory literackie i szukał odpowiednich rekwizytów – broni, strojów czy wyposażenia wojskowego.

Przed przystąpieniem do pracy nad obrazem Brandt wykonywał liczne szkice – zarówno całej kompozycji, jak i poszczególnych postaci. Stosował akademicką metodę rysowania: najpierw przedstawiał postać nagą w wybranej pozie, a następnie ubierał ją w historyczny strój. Takie podejście pozwalało mu na wierne oddanie anatomii, choć czasami prowadziło do braku jednolitości w ostatecznym dziele.

Podczas pracy nad obrazem „Chodkiewicz pod Chocimem” Brandt pisał w listach: „Chocim rysuję zapamiętale, cały jestem jak pijany, cała głowa pełna myśli, o niczym innym tylko o tym obrazie marzę. Tak mnie ta kompozycja opanowała, że nic mnie nie zajmuje, idąc na ulicy nic nie widzę, tylko rycerzy, konie, słyszę huk i krzyk.”

Obraz ten przedstawia walki wojsk polsko-litewskich pod dowództwem hetmana Karola Chodkiewicza przeciwko Imperium Osmańskiemu we wrześniu 1621 roku. W centralnej części dzieła widać samego Chodkiewicza, dumnie siedzącego na białym koniu, dowodzącego swoimi żołnierzami. Dzięki pasji i dbałości o detale Brandta, jego malarstwo na stałe wpisało się w kanon polskiej sztuki historycznej.

Józef Brandt, Chodkiewicz pod Chocimiem, 1867, Muzeum Narodowe w Warszawie