A pod ogromem nieba,

sam na ziemskim niżu

Olbrzym nagi, bronzowy,

z głową pochyloną

Idąc za pługiem,

kraje twarde ziemi łono:

Jak gdyby jasnym rylcem

rzeźbił w ciemnym śpiżu

Najwyższe dzieło pracy,

dumy i opieki…

A miast wołów pług ciągną

niepożyte Wieki.

Motyw orki, między
realizmem a symboliką.

Mieszkańców wsi oraz jej codzienne życie, trud i sielskość ukazywano na różne sposoby. Jednym z nich był temat orki.
Temat orki podejmowali różni artyści, pisarze, poeci i malarze. Ten uniwersalny motyw ukazujący pracę człowieka na roli stał się archetypem przedstawianym na różne sposoby.

Temat oracza w obrazie Ferdynanda Ruszczyca został zdominowany przez ziemię i niebo. Niebo z ciężkimi, skłębionymi chmurami malowane grubą warstwą farb i zamaszystymi pociągnięciami pędzla zajmuje największą część obrazu. Powietrze i obłoki to przytłaczający oracza żywioł. Człowiek i wół to niewielkie sylwetki zmagające się z drugim żywiołem – ziemią. Symbolika tego ograniczonego do minimum przedstawienia jest bardzo wymowna. Ziemia, matka-karmicielka, metafora ludzkiego życia, trudu ponad siły, pracy, którą naznaczone jest życie ludzi i zwierząt. Obraz przez ograniczenie motywów proporcje nieba, ziemi i człowieka, brak roślin, niewiele kolorów, kontrast jasnych chmur i brunatnej ziemi tworzy uniwersalne, symboliczne przedstawienie ludzkiego życia.

Temat pracy na roli w wymiarze niemal religijnym ukazał Józef Chełmoński. W tle, za oraczem, nad zabudowaniami widoczny jest krzyż. Obecność tego motywu kieruje interpretację obrazu w stronę uświęconego znaczenia pracy na roli. O obrazie Orka Józefa Chełmońskiego w liście do Lucjana Rydla pisał Stanisław Wyspiański: Jest w tym obrazie rzecz, którą zauważyłem pierwszy raz, zgrzyt żelaziwa w pługu, stąpanie ciężkich wolich łap, świerkotanie, ciurkanie skowronka… chłód ranny, świeży, który słońce rozwieje… róż silny, róż mocny jutrzany.

Temat orki podejmowali również inni artyści, pisarze, poeci i malarze. Ten uniwersalny motyw ukazujący pracę człowieka na roli stał się archetypem przedstawianym na różne sposoby.

Władysław Reymont podjął ten temat w utworze Orka, w którym opisał chłopską rodzinę pracującą w polu. Z powodu zarekwirowania na potrzeby wojska ich jedynego konia orka stała się ponadludzkim wysiłkiem.

Pług, zaprzężony w krowę i troje ludzi, werżnął się w ziemię i odwalał czarną, lśniącą skibę. Grunt był ciężki, stare koniczynisko wytarte do ostatniego ździebła i ubite niby klepisko, że chociaż pług szedł płytko, skiba kładła się ostro, nastroszona. (…) Orka szła niezmiernie ciężko i powoli, pług był stary, na kółkach, i zaprzęg lichy: w pierwszą parę ciągnęła kobieta z krową złączona wspólnym, drewnianym jarzmem, zaś na przedzie, zaprzężeni w rodzaj szorów, mozoliła się rosła dziewczyna z chłopakiem.
Krowa była jeno szkieletem, obciągniętym poszerszeniałą skórą, a luzie zaledwie cieniami. Długi uparty głód jednako wyzierał im z oczów; okryci w łachmany, wynędzniali, bosi ciągnęli jednak zgodnie bez skarg i wyrzekań, przyginając się w strasznym wysiłku do ziemi, a z taką mocą, że trzeszczały orczyki i postronki. (…)

Witold Wojtkiewicz nawiązuje do dzieł wcześniejszych przedstawień malarskich orki. Sposób ukazania jest jednak zupełnie inny, pełen ironii. Na obrazie widzimy dwóch oraczy, jeden ukazany od tyłu podchodzi pod pagórek, to zwykły chłop w ciemnym ubraniu. Jednak to nie on jest głównym bohaterem dzieła Wojtkiewicza. Na pierwszym planie widzimy klauna, który orze ziemię przy pomocy drewnianego konika. Czy ta dziwna scena jest parodią trudu pracy chłopa? Sztuczny koń ma jednak krwawiące oczy, a biały strój błazna jest mocno ubrudzony. Zarówno postać klauna jak również koń są w biało-czerwonych barwach. Błazeński kołnierz i czapka nawiązuje do Stańczyka, który w tym obrazie wstał z fotela, przestał rozmyślać i pracuje na roli.

Jak zinterpretujesz to przedstawienie? Czy według Ciebie to parodia motywu oracza, ukazanie sztuczności i teatralności tego tematu? Co mogą oznaczać biało-czerwone barwy w stroju oracza-błazna?

​

Na początku podmalówka. Pomaluj cienką warstwą farby i w miarę równomiernie na całej powierzchni płótna/kartki za pomocą dużego pędzla. (Proponowany kolor odcienie żółtego i brązu).

Na paletę wyciśnij wszystkie kolory potrzebne do namalowania danego motywu. Cienką warstwą brązowej farby, rozrysuj horyzont i wydmy.

Zaczynając od drugiego planu, mieszanką niebieskiego i bieli, cienką warstwą namaluj płaszczyznę nieba; przy użyciu ciemnego niebieskiego i bieli ‒ morze. Brązem z domieszką zółtego i zieleni, również cienką warstwą, namaluj ciemniejsze fragmenty wydm pokrytych rzadką roślinnością, fragmentami krzewów i drzew. Niebieskim z domieszką fioletowego, namalowaluj cienie na wydmach oraz cienie rzucone od wydm i drzew na piaszczystą ścieżkę.

Do namalowania drzew rosnących na wydmach w strefach cienia użyj zieleni, zółtego i fioletu wcześniej użytego do namalowania cienia na ścieżce pomiędzy wydmami. W strefie światła, gdzie światło odbija się od gałęzi drzew i krzewów, wykorzystaj zieleń, żółtą, a miejscami z odrobiną pomarańczu zmieszanego z żółtym.
Pierwszy krajobraz już za tobą! Pamiętaj o umieszczeniu podpisu!

Chłopomania: zainteresowanie życiem wsi i społeczności chłopskiej oraz nurt kulturalno-artystyczny, który pojawił się wśród inteligencji w drugiej połowie XIX wieku. Charakteryzował się się fascynacją folklorem, pracą i życiem chłopów, a wynikał z rozczarowania miejskim życiem, stagnacją i kryzysem kulturowym. Aby pokonać powszechny dekadentyzm i przygnębienie postulowano powrót do natury, na wieś, która miała być źródłem odnowy kultury, zdrowia i sił witalnych. Mężczyźni z inteligencji i kręgów artystycznych (Włodzimierz Tetmajer, Lucjan Rydel, Stanisław Wyspiański) brali za żony kobiety pochodzenia chłopskiego. Fascynacja wsią przerodziła się w czerpanie z folkloru w malarstwie, grafice oraz projektach rzemiosła.

Orka: uprawka odwracająca wykonywana pługami lemieszowymi lub talerzowymi, mająca na celu odwrócenie i pokruszenie uprawianej warstwy roli.

Realizm: 1) w szerszym znaczeniu: tendencja występująca w sztuce różnych epok, polegająca na odtwarzaniu rzeczywistości w sposób obiektywny, zgodny z bezpośrednią obserwacją natury; 2) w węższym znaczeniu: kierunek w literaturze i sztuce (głównie w malarstwie i rzeźbie), kształtujący się w połowie XIX w., dominujący do lat 90 XIX w. Pierwszą znaczącą manifestacją realizmu była ekspozycja prac Gustave’a Courbeta zorganizowana przez samego artystę w osobnym pawilonie opatrzonym napisem „Le Réalisme” w czasie trwania Wystawy Światowej w Paryżu w 1855 r. Przeciwstawiając się akademizmowi i romantyzmowi twórcy tego kierunku dążyli przede wszystkim do wiernego, obiektywnego przedstawiania typowych przejawów rodzimego, codziennego życia współczesnego (sceny rodzajowe, portrety, pejzaże). Najbardziej znani malarze realistyczni to we Francji – Gustave Courbet, Jean-François Millet, w Rosji – Ilia Riepin, w Polsce – bracia Gierymscy, Józef Chełmoński.
źródło:Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2003

Symbolizm kierunek w poezji i sztukach plastycznych, powstały we Francji i Belgii w drugiej połowie XIX wieku, zakładał, że świat poznawany zmysłami (materialny) jest złudą skrywającą prawdziwy, idealny świat, którego zmysłami i rozumem nie można zinterpretować. Pojęć ze świata prawdziwego nie da się opisać za pomocą zwykłego języka, może to zrobić tylko symbol.